Zawsze Młoda! – wystawa przedłużona do 4 stycznia 2015

Co sprawia, że mimo upływu czasu jest nadal atrakcyjna, ciekawa, lubiana? Po prostu – wiecznie młoda? To pytanie stawia wystawa prezentująca najlepszą sztukę polską około 1900 roku w odnowionych wnętrzach Kamienicy Szołayskich – Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie, w mieście-stolicy sztuki przełomu XIX i XX wieku.

Muzeum Narodowe w Krakowie zaprasza na wielką wystawę pt. Zawsze Młoda! Polska sztuka około 1900, na której zostanie pokazane około 300 dzieł: malarstwa, grafiki, rzeźby i rzemiosła, wybranych głównie ze zbiorów własnych Muzeum. Tytuł ekspozycji odnosi się do niesłabnącej popularności sztuki tamtego okresu, mimo że wydawać by się mogło, iż powiedziano o niej już wszystko. Nieprzypadkowo na miejsce wystawy wybrano Kamienicę Szołayskich. To tam przed II wojną światową znajdowały się zbiory Feliksa „Mangghi” Jasieńskiego, kolekcjonera sztuki Młodej Polski, a do niedawna mieściło się tam muzeum najwybitniejszego twórcy tego czasu – Stanisława Wyspiańskiego.

Na wystawie, w pierwszym pomieszczeniu, klimat Młodej Polski przywołuje kabaret Zielony Balonik, kojarzony z takimi osobowościami jak: Leon Schiller, Kazimierz Sichulski, Witold Wojtkiewicz, Adolf Nowaczyński czy Tadeusz Boy-Żeleński. Prześmiewczy, ale i odświeżający charakter tych nocnych „happeningów” dokumentują rysunki komentujące galicyjską rzeczywistość, grafiki z „Teki Melpomeny” z karykaturami aktorów krakowskich w ich najsławniejszych rolach.

W sali obok zobaczymy autoportrety twórców, których dzieła pojawią się w dalszej części wystawy, takich jak: Olga Boznańska, Julian Fałat, Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Leon Wyczółkowski, Stanisław Wyspiański.

Ważne dla modernizmu hasło – mit miasta – zostanie zilustrowane w pełnych melancholijnej urody ujęciach Rynku, Plant, krakowskich kościołów czy Wawelu sugestywnie materializującego się w obrazie Planty o świcie Stanisława Wyspiańskiego.

Kolejny wątek poświęcony będzie wizerunkom młodopolskiej natury, w której ukojenia i inspiracji będzie szukać zmęczona nocnym trybem życia galicyjska bohema. Obok sławnych impresjonistycznych obrazów Aleksandra Gierymskiego, Władysława Podkowińskiego i Józefa Pankiewicza zaprezentowane będą dzieła wybitnych krakowskich twórców – Stanisława Wyspiańskiego, Leona Wyczółkowskiego, Jana Stanisławskiego. Warto zwrócić uwagę na ekspresyjne pastelowe kadry ukazujące Tatry. Temat nieskażonej cywilizacją przyrody w dalszej części wystawy powróci jeszcze raz w temacie wiejskiego folkloru w pracach Włodzimierza Tetmajera, Kazimierza Sichulskiego, Władysława Jarockiego i Wacława Szymanowskiego.

Z kolei atmosferę młodopolskiej pracowni prezentują w osobnym pomieszczeniu kameralne portrety dziecięce i oficjalne konterfekty różnych osobistości, a także akty, m.in. wypożyczoną z Muzeum Narodowego w Poznaniu Czerwoną wstążkę Weissa.

W następnej sali cytat z Maeterlincka: „najdrobniejsze zjawisko, najmniejszy wypadek […] pełne są tajemniczego znaczenia” – przypomina o uchwytnej w sztuce tego czasu eksploracji podświadomości i zainteresowaniu światem marzeń, snów, fantazmatów i religijnej mistyki. Obok faunów z obrazów Jacka Malczewskiego, kusicielek Wojciecha Weissa, pojawią się m.in. prace Witolda Wojtkiewicza, Franciszka Siedleckiego czy Wacława Szymanowskiego.

Poza pracownią i legendarnymi krakowskimi kawiarniami życie towarzyskie cyganerii koncentrowało się w młodopolskich salonach. Ich klimat odtworzy kolejne pomieszczenie prezentujące m.in. portrety Teodora Axentowicza, Ignacego Pieńkowskiego, Jacka Malczewskiego, martwe natury Olgi Boznańskiej i Józefa Pankiewicza.

Z kolei w następnych salach przypomniano wybitne, nieczęsto wystawiane „sztuki piękne i użyteczne” – przykłady prac z innych dyscyplin, które tak imponująco rozkwitły u schyłku XIX wieku na przekór trudnym warunkom materialnym i politycznym. Wśród nich znajdzie się m.in. grafika użytkowa, wysmakowane młodopolskie druki, inspirowane sztuką ludową rzemiosło z kręgów Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana, Muzeum Techniczno-Przemysłowego i Warsztatów Krakowskich oraz młodopolskie plakaty, które osiągnęły w tym czasie pełną, artystyczną niezależność i europejski poziom.

Zawsze Młoda! Polska sztuka około 1900