Majoliki z Nieborowa to niezwykle efektowne wyroby ceramiczne pochodzące z lat 80. XIX wieku. Ich kształty i dekoracje charakteryzują się fantazją niespotykaną wśród ceramik wykonywanych w innych polskich wytwórniach.
Naczynia z Nieborowa mają z reguły eklektyczne formy, często zainspirowane dawną ceramiką francuską czy włoską, cechują je żywe barwy i malowane ręcznie dekoracje. To malatury o rozmaitym charakterze ― przedstawiają fantastyczne widoki z górami i jeziorami, wizerunki osób ważnych dla polskiej historii, motywy roślinne, groteskowe i stylizowane. Niektóre z dekoracji nawiązywały do znanych dzieł sztuki, inne stanowiły autorską kreację ich autorów, wśród których ― co warte podkreślenia ― było wiele młodych, utalentowanych kobiet.
To bogactwo form, wzorów i dekoracji zaprezentujemy na wystawie. W latach 80. XIX wieku (czyli w okresie działania manufaktury) majolika z Nieborowa wzbudzała duże kontrowersje. Miała tyluż przeciwników, co zwolenników, a przez ówczesną prasę przetaczały się gwałtowne polemiki dotyczące stylu produkowanych wyrobów. Pisali o nich m.in. Bolesław Prus, Wojciech Gerson, Maria Konopnicka.
Dziś uważamy jednak majolikę z Nieborowa nie tylko za zjawisko absolutnie wyjątkowe w historii polskiej ceramiki, lecz zarazem zaliczamy ją do najciekawszych i najcenniejszych przykładów ilustrujących tendencje historyzujące obecne w XIX-wiecznej ceramice europejskiej.
zjawisko absolutnie wyjątkowe w historii polskiej ceramiki
Jak wspomniano, są to obiekty wykonane w latach 80. XIX wieku, sala wystaw zmiennych w Sukiennicach wydaje się więc idealnym miejscem na ich zaprezentowanie. Co więcej, Sukiennice i Rynek Główny to miejsca w pewien sposób „związane” z majoliką z Nieborowa: w końcu XIX wieku była ona sprzedawana w Bazarze Krajowym mieszczącym się właśnie w Rynku, w początkach XX wieku kilka obiektów eksponowano w V sali Sukiennic, a w 1934 roku ― podczas wystawy kobierców i ceramiki. Cztery spośród prezentowanych wówczas majolik pokażemy również podczas naszej wystawy.
Wystawa ma za zadanie przypomnieć o majolice z Nieborowa i zwrócić uwagę na wyroby, które poza Polską praktycznie nie są znane. W zagranicznych opracowaniach tego okresu obejmujących sztukę i przemysł Europy Środkowej z reguły wzmiankowane są obiekty węgierskie czy czeskie, tymczasem to właśnie majolika z Nieborowa wydaje się jednym z najciekawszych europejskich przykładów ceramiki doby historyzmu.
Na wystawie znajdą się przede wszystkim zabytki należące do Muzeum Narodowego w Krakowie, ekspozycję uzupełnią obiekty wypożyczone z Muzeum Lubelskiego, Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz Muzeum ― Zamku w Łańcucie. Pokażemy w sumie około 40 majolik. Ważnym elementem prezentacji będą tablice skrótowo omawiające (a zarazem ilustrujące) wątki warte przybliżenia, na przykład osobę księcia Michała Radziwiłła, założyciela manufaktury, jej historię czy wykonywane w niej piece dekoracyjne. Jako ilustracje posłużą ryciny z epoki, a także fotografie.
Bożena Kostuch
Kustosz w Dziale Rzemiosła Artystycznego MNK
Kuratorka wystawy
Wydarzenia towarzyszące wystawie w 2013 roku
20.11.2013, środa, godz. 18.00
Majolika z Ćmielowa i Nieborowa w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie ― katalog zbiorów
Spotkanie z Bożeną Kostuch, Kustoszem Działu Rzemiosła Artystycznego MNK, autorką katalogu i jednocześnie kuratorką wystawy.
Podczas spotkania będzie możliwość nabycia katalogu w cenie 60 zł.
Po spotkaniu zwiedzanie wystawy z kuratorką.
Wstęp wolny.
14.12.2013, sobota, godz. 12.00
Zwiedzanie wystawy z kuratorką
Wstęp w cenie biletu na wystawę
Majolika z Nieborowa
Wystawa czynna: 15 listopada 2013 – 4 maja 2014
Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach – Malarnia.
Na zdjęciu:
Wazon dekoracyjny, Projekt formy Sławomir Celiński, Nieborów, 1882-1885
Fajans malowany podszkliwnie
Dar Teodora Dunina, 1909
fot. mat.prasowe MNK
Leave a Reply