Tradycja budowania krakowskich szopek trafiła na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. To wielkie święto dla szopkarzy i wyróżnienie dla Polski na arenie międzynarodowej.
Reprezentatywna Lista Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO (ang. Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity) została ustanowiona w 2008 roku po to, by wyróżniać na arenie międzynarodowej i uchronić od zapomnienia zjawiska z zakresu dziedzictwa niematerialnego. Dotychczas, pośród kilkuset uhonorowanych w ten sposób zjawisk, znajdowały się na przykład chorwacka sztuka koronkarstwa, sztuka tkania gobelinów z francuskiego Aubusson, Święto Ognia w Walencji, rzemiosło młynarzy wiatraków i młynów wodnych z Holandii czy litewska sztuka rzeźbienia krzyży. Polska nie miała dotychczas swojego reprezentanta – teraz to się zmieniło: na Listę została wpisana tradycja budowy szopek krakowskich.
Idea szopek zrodziła się na gruncie krakowskim w XIX wieku pod wpływem jeszcze wcześniejszej tradycji szopek wędrownych. Powstawały one poza kościołami już w XVIII wieku, a z czasem w modelach szopek zaczęły się pojawiać elementy krakowskich zabytków, ponieważ zaczęli je tworzyć budowniczowie z Krowodrzy, Zwierzyńca czy Grzegórzek. Rozbudowane kompozycje z teatrzykiem kukiełkowym szczególną popularność zyskały w XIX wieku oraz na początku wieku XX. W 1937 roku z inicjatywy Zarządu Miejskiego w Krakowie, a zwłaszcza dr. Jerzego Dobrzyckiego ogłoszono konkurs na najpiękniejszą szopkę krakowską. Wzięło w nim wówczas udział 86 uczestników. Na czas wojny konkurs zawieszono, ale już w 1945 roku szopkarze znów pojawili się w miejscu zburzonego pomnika Adama Mickiewicza, symbolicznie wznawiając tradycję konkursu, od 1946 roku organizowanego przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
Do dziś budowniczowie szopek spotykają się co roku w pierwszy czwartek grudnia, by najpierw swoje dzieła zaprezentować Krakowianom na Rynku Głównym, a następnie przejść w pochodzie do muzealnego gmachu, gdzie ich prace są oceniane przez jurorów: historyków, etnografów, historyków sztuki, architektów, plastyków. Konkurs ma formułę otwartą. Może w nim wziąć udział każdy, bez względu na wiek czy wykonywany zawód. Pojawiają się więc zarówno dzieła startujących co roku mistrzów, jak i urocze szopki wykonane przez kilkuletnich artystów. Co roku w konkursie startuje od 120 do 160 szopkarzy. Każda zakwalifikowana praca podlega ocenie według niezmiennych kryteriów: nawiązanie do tradycji, architektura, kolorystyka, lalki, elementy ruchome, nowatorstwo, dekoracyjność i ogólne wrażenie estetyczne. Nowymi uczestnikami konkursu są najczęściej dzieci, a pośród prac wykonywanych przez dorosłych można podziwiać coraz doskonalsze dzieła mistrzów, uczestniczących w konkursach od wielu lat.
W tym roku odbędzie się 76. Konkurs Szopek Krakowskich. 6 grudnia 2018 roku na Rynku Głównym w Krakowie zgromadzą się jego uczestnicy, będzie więc okazja zobaczyć ich prace. Następnie wszystkie konkursowe szopki będą prezentowane na wystawie w oddziale Celestat (ul. Lubicz 16), która trwać będzie od 10 grudnia 2018 r. do 24 lutego 2019 r.
Leave a Reply